De onderneming van de toekomst bezien vanuit het heden

IK, ondernemer in 1965
Als pas afgestudeerd student waren er ruime mogelijkheden om een baan te vinden. Als je koos voor een baan bij de overheid, de gemeente of een met de overheid gelieerd bedrijf, zoals de Nederlandse Spoorwegen zat je goed. Je kon ook gaan werken bij een gerenommeerd bedrijf, zoals Philips, Unilever, Shell, Koninklijke Zout, de Staatsmijnen en nog een groot aantal andere. Eenmaal aangenomen begon je aan een langzame klim in het bedrijf waar je werkte, je volgde trouw bedrijfscursussen en was trouw aan het bedrijf en had ontzag voor je meerdere.

De wereld was keurig ingedeeld in het Oosten en het Westen (onze bondgenoot). Op school leerden we een vak of keurig engels, frans en duits. Nederland of je eigen regio was bijna altijd het gebied waarin je als kleine ondernemer actief was. Voor het aannemen van personeel kon je putten uit langjarige connecties uit je eigen dorp of aangrenzende gemeenten. Alles vrij eenvoudig en helder.

Keek je over de grens om produkten te kopen in een ander land dan werd je direct geconfronteerd met de grensovergang. Paspoort, documenten, lange wachttijden en beperkt aantal uren open. De handel met andere landen was bewerkelijk en alles ging relatief stroef.

Ook bellen met het buitenland was duur. Alles werd geaccepteerd. Je wist immers niet beter. Ondertussen begon de computer steeds meer op te komen, zowel voor administratie als voor bedrijfsprocessen.

In het begin van de zeventiger/tachtiger jaren heb ik in Parijs de heer Toffler en zijn echtgenote mogen ontmoeten. Mr. Toffler had pas zijn baanbrekende boek FUTURE SHOCK geschreven. Hierin heeft hij het begrip GLOBAL VILLAGE geïntroduceerd. De wereld is een dorp. Deze stelling was voor deze tijd nieuw en is inmiddels algemeen aanvaard.

De rustige wereld werd plotseling ruw verstoord door de oliecrisis. De ouderen onder u kunnen zich de autoloze zondag zeker herinneren. Op deze dag was het stil op de autoweg en hele families maakten er een lange wandeling. Onze economie draaide toen, evenals nu, op olie. Degene die olie hadden(gemakshalve het midden-oosten) konden de oliekraan naar believen open of dichtdraaien. Wij werden hard geconfronteerd met een geheel nieuwe situatie.

Een aantal jaren later kwam vrij snel de FAXMACHINE op. Hierdoor kon ineens de communicatie tussen bedrijven, kantoren en juristen veel sneller. Je werd gedwongen als ondernemer direct antwoord te geven op een vraag en kon je niet verstoppen achter een langzame postbezorging of iets dergelijks. De fax bracht snelheid en dus een enorm voordeel voor degene bij wie het lampje ging branden.

De Benelux werd uitgebreid en ging uiteindelijlk over in de EU met als bekroning een universele munteenheid de euro. Dit was geweldig, omdat zaken doen nu overzichtelijker werd. Banken rekenden tijdelijk nog veel te veel voor internationale overboekingen.

IK, ondernemer, heden (2008)
De economie is jarenlang constant goed gegroeid. Mijn leveranciers, zoals Bayer, BASF, Hoechst en DSM zijn als concern geheel veranderd. Inkopen doen we o.a. in China, software komt uit India en Roemenië, en onze klanten zijn deels verhuisd of hebben een productieunit opgericht in de Oostbloklanden, zoals Tschechie, Hongarije, Polen en Wit-Rusland. Iedereen kan vrij gemakkelijk geld van de bank krijgen voor een hypotheek en de rente is plezierig laag. We wijzen naar de amerikanen die volgens ons te veel op krediet leven en meer uitgeven dan ze ontvangen. Ze kopen veel en goedkoop uit China en andere aziatische landen.

Einde 2008. Plotseling bankencrisis. De kredietcrisis is geboren. De kranten schrijven “miljarden verdampt”. De dollar staat laag. Wat we ons op dat moment niet realiseren is dat de crisis op de hele wereld voelbaar gaat worden. Banken gaan failliet. Overheden moeten met miljarden steun over de brug komen. Wat we ons op dat moment niet realiseren is de snelheid waarmee deze crisis om zich heen grijpt.

IK, ondernemer van de toekomst (stel 2020)
Hoe kan het zijn? Google is de grootste onderneming op de wereld. Iedereen spreekt en schrijft engels. Onze kinderen leren chinees. De grootste steden van de wereld liggen in Azië. Alternatieve energie wordt alom toegepast. Grote stukken van de Sahara zorgen voor onze electriciteit evenals het maken van drinkwater uit zeewater. Onze auto’s, schepen en vliegtuigen worden aangedreven door zonne-energie. Thuis printen we zonnepanelen op onze eigen printer.

IK, startende ondernemer, vandaag 2009Het enige dat voor ons telt is uiteraard het heden. We zullen eraan moeten wennen, dat we tijdens ons leven misschien wel zeven tot tien keer van baan veranderen, zowel uit vrije wil of gedwongen door ontslag. We zullen actief zijn als werknemer, eigen baas of partner in een onderneming. Kinderen krijgen op de basisschool al vakken als zelfstandig werken en samen projecten uitvoeren. Dit is de trend voor de toekomst.
Nu het door de crisis moeilijker is om krediet te krijgen van banken en andere investeerders zijn ondernemers op elkaar aangewezen. De coöperatieve onderneming is een instrument dat perfect past in deze tijd. Samen sterk is de basisgedachte, waarbij we gebruik maken van elkanders sterkte. Dit boek vormt een aanzet voor zo’n coöperatieve onderneming, die bovendien gebaseerd wordt op het “open source “ idee.

Als ervaren ondernemer wil ik graag mijn bijdrage leveren aan de onderneming van de toekomst. Marketing o.a. internet marketing zal hiervan een behoorlijk deel uitmaken o.a. omdat de kosten van verspreiding van informatie via het internet nagenoeg nul zijn en dure kantoren grotendeels overbodig zijn.

Leo Verkoelen